Class 9 Sanskrit chapter 10 Solutions/जटायोः शौर्यम्

NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 10 जटायोः शौर्यम् 

Here are latest Shemushi Sanskrit NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 10 जटायोः शौर्यम्, NCERT Solutions/ question answer is provided here. Class 9 Sanskrit chapter 10 जटायोः शौर्यम् 

जटायोः शौर्यम् 

अभ्यास 

Class 9 Sanskrit 

Chapter 10

1. एकपदेन उत्तरं लिखत -

(क) आयतलोचना का अस्ति ?

(ख) सा कं ददर्श ?

(ग) खगोत्तमः कीदृशीं गिरं व्याजहार ?

(घ) जटायुः काभ्यां रावणस्य गात्रे व्रणं चकार?  

(ङ) अरिन्दमः खगाधिपः कति बाहून व्यपाहरत ?

उत्तर :-

(क) सीता। 

(ख) गृध्रं। 

(ग) शुभां। 

(घ) (तीक्ष्णनखाभ्यां) चरणाभ्यां।  

(ङ) दश (वामबाहून)  

2. अधोलिखितानां प्रश्नानाम उत्तराणि संस्कृतभाषया लिखत -

(क) "जटायो! पश्य" इति का वदति ?

(ख) जटायुः रावणं किं कथयति ?

(ग) क्रोधवशात रावणः किं कर्तुम उद्यतः अभवत् ? 

(घ) पतगेश्वरः रावणस्य कीदृशं चापं सशरं बभञ्ज ?

(ङ) जटायुः केन् वामबाहुं दंशति ?

उत्तर :-

(क) "जटायो! पश्य" इति सीता वदति। 

(ख) जटायुः रावणं कथयति यत परदाराभिमर्शनात् नीचां मति निवर्तय। न तत्समाचरेद्धीरो यत्परोSस्य विगर्हयत्।  

(ग)  क्रोधवशात् रावणः जटायुं तलेनाभिजघानाशु। 

(घ) पतगेश्वरः रावणस्य मुक्ताममणिविभूषितम चापं सशरं बभञ्ज।  

(ङ) जटायुः तण्डेन वामबाहुं दंशति।   

3. उदाहरणमनुसृत्य णिनि-प्रत्ययप्रयोगं कृत्वा पदानि रचयत -

यथा -	गुण +  णिनि	गुणिन (गुणी)
	दान + णिनि	दानिन (दानी)
क	कवच + णिनि	---------
ख	शर + णिनि	---------
ग	कुशल  + णिनि	---------
घ	धन + णिनि	---------
ङ	दण्ड  + णिनि	---------

उत्तर -

यथा -	गुण +  णिनि	गुणिन् (गुणी)
	दान + णिनि	दानिन् (दानी)
क	कवच + णिनि	कवचिन् (कवची)
ख	शर + णिनि	शरिन् (शरी)
ग	कुशल  + णिनि	कुशलिन् (कुशली)
घ	धन + णिनि	धनिन् (धनी)
ङ	दण्ड  + णिनि	दण्डिन् (दण्डी)

(अ) रावणस्य जटायोश्च विशेषणानि सम्मिलितरूपेण लिखितानि तानि पृथक-पृथक कृत्वा लिखत -

युवा, सशरः, वृद्धः, हताश्वः, महाबलः, पतगसत्तमः, भग्नधन्वा, महागृध्रः, खगाधिपः, क्रोधमूर्च्छितः, पतगेश्वरः, सरथः, कवची, शरी

उत्तर -

यथा - रावणः	जटायुः
युवा	वृद्धः
सशरः	महाबलः
हताश्वः	पतगसत्तम्
क्रोधमूर्च्छितः	महागृध्रः
सरथः	खगाधिपः
कवची	पतगेश्वरः
शरी, भग्नधन्वा

4. 'क' स्तम्भे लिखितानां पदानां पर्यायाः 'ख' स्तम्भे लिखिताः। तान यथासमक्षं योजयत -

क	ख
कवची	अपतत्
आशु	पक्षीश्रेष्ठः
विरथः	पृथिव्याम्
पपात	कवचधारी
भुवि	शीघ्रम्
पतगसत्तमः	रथविहीनः

उत्तर - 

क	ख
कवची	कवचधारी
आशु	शीघ्रम्
विरथः	रथविहीनः
पपात	अपतत्
भुवि	पृथिव्याम्
पतगसत्तमः	पक्षीश्रेष्ठः

5. अधोलिखितानां पदानां/विलोमपदानि मञ्जूषायां दत्तेषु पदेषु चित्वा यथासमक्षं लिखत -

मन्दम्, पुण्यकर्मणा, हसन्ती, अनार्य, अनतिक्रम्य, देवेन्द्रेण, प्रशंसेत, दक्षिणेन, युवा

 

	पदानि	विलोमशब्दाः
क	विलपन्ती	-----------
ख	आर्य	-----------
ग	राक्षसेन्द्रेण	-----------
घ	पापकर्मणा	-----------
ङ	क्षिप्रम्	-----------
च	विगर्हयेत्	-----------
छ	वृद्धः	-----------
ज	वामेन	-----------
झ	अतिक्रम्य	-----------

 उत्तर -

	पदानि	विलोमशब्दाः
क	विलपन्ती	हसन्ती
ख	आर्य	अनार्य
ग	राक्षसेन्द्रेण	देवेन्द्रण
घ	पापकर्मणा	पुण्यकर्मणा
ङ	क्षिप्रम्	मन्दं
च	विगर्हयेत्	प्रशंसेत्
छ	वृद्धः	युवा
ज	वामेन	दक्षिणेन
झ	अतिक्रम्य	अनतिक्रम्य

6. (अ) अधोलिखितानि विशेषणपदानि प्रयुज्य संस्कृतवाक्यानि रचयत -

क	शुभाम्	---------
ख	खगाधिपः	---------
ग	हतसारथिः	---------
घ	वामेन	---------
ङ	कवची	---------

उत्तर -

क	शुभाम्	जटायुः शुभाम् गिरम् अवदत्।
ख	खगाधिपः	खगाधिपः जटायुः तुण्डेन् वामबाहून व्यपाहरत्।
ग	हतसारथिः	हतसारथि रावणः भुवि अपतत।
घ	वामेन	भास्करः वामेन हस्तेन लिखति।
ङ	कवची	रावणः कवची आसीत्।

(आ) उदाहरणमनुसृत्य समस्तं पदं रचयत -

यथा -	त्रयाणां लोकानां समाहारः	त्रिलोकी
क	पञ्चानां वटानां समाहारः	=
ख	सप्तानाम् पदानां समाहारः	=
ग	अष्टानां भुजानां समाहारः	=
घ	चतुर्णां मुखानां समाहारः	=

उत्तर -

यथा -	त्रयाणां लोकानां समाहारः	त्रिलोकी
क	पञ्चानां वटानां समाहारः	= पञ्चवटी
ख	सप्तानाम् पदानां समाहारः	= सप्तपदी
ग	अष्टानां भुजानां समाहारः	= अष्टभुजम्
घ	चतुर्णां मुखानां समाहारः	= चतुर्मुखम्

Read Also 

Class 9 Sanskrit chapter 10 Translation

NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit All Chapters

NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 1 भारतीवसन्तगीतिः 

NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 2 स्वर्णकाकः  

NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 3 गोदोहनम् 

NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 4 कल्पतरुः 

NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 5 सूक्तिमौक्तिकम् 

NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 6 भ्रान्तो बालः 

NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 7 प्रत्यभिज्ञानम् 

NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 8 लौहतुला 

NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 9 सिकतासेतुः 

NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 10 जटायोः शौर्यम् 

NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 11 पर्यावरणम् 

NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 12 वाडमनः प्राणस्वरूपम्  

keyword- 

NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 10 भारतीवसन्तगीतिः , NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 10, NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 10, Class 9 Sanskrit chapter 10 NCERT Solutions, NCERT Solutions for All Class Sanskrit, NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 10,NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 10