NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 4 कल्पतरुः
Class 9 Sanskrit chapter 4 Solutions
कल्पतरुः
Class 9 Sanskrit
Chapter 4 Solutions
1. एकपदेन उत्तरं लिखत -
(क) जीमूतवाहनः कस्य पुत्रः अस्ति /
(ख) संसारेSस्मिन् कः अनश्वरः भवति ?
(ग) जीमूतवाहनः परोपकारैकफलसिद्धये कम् आधारयति ?
(घ) जीमूतवाहनस्य सर्वभूतानुकम्पया सर्वत्र किं प्रथितम्?
(ङ) कल्पतरुः भुवि कानि अवर्षत् ?
उत्तर :-
(क) जीमूतकेतुः।
(ख) परोपकारः।
(ग) कल्पपादपम्।
(घ) यशः।
(ङ) वसूनि।
2. अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि संस्कृतभाषया लिखत -
(क) कञ्चनपुरं नाम नगरं कुत्र विभाति स्म ?
(ख) जीमूतवाहनः कीदृशः आसीत् ?
(ग) कल्पतरोः वैशिष्ट्यमाकर्ण्य जीमूतवाहनः किम् अचिन्तयत् ?
(घ) हितैषिणः मन्त्रिणः जीमूतवाहनं किम् उक्तवन्तः ?
(ङ) जीमूतवाहनः कल्पतरुम् उपगम्य किम् उवाच ?
उत्तर :-
(क) कञ्चनपुरम् नाम नगरम् हिमालयस्य सानोरुपरि विभाति स्म।
(ख) जीमूतवाहनः महान् दानवीरः सर्वभूतानुकम्पी च अभवत्।
(ग) कल्पतरोः वैशिष्ट्यमाकर्ण्य जीमूतवाहनः अचिन्तयत्, "अहो ईदृशम् अमरपादपं प्राप्यापि पूर्वैः पुरुषैः अस्माकं तादृशं फलम् किमपि न प्राप्तं। किन्तु केवलं कैश्चिदेव कृपणैः कश्चिदपि अर्थः अर्थितः। तदहम् अस्मात् कल्पतरोः अभीष्टं साधयामि" इति।
(घ) हितैषिणः मन्त्रिणः जीमूतवाहनं उक्तवन्तः, " युवराज! योsयं सर्वकामदः कल्पतरुः तवोद्याने तिष्ठति स तव सदा पूज्यः। अस्मिन् अनुकूले स्थिते सति शक्रोSपि अस्मान बाधितुं न शक्नुयात" इति।
(ङ) जीमूतवाहनः कल्पतरुम् उपागम्य उवाच -" देव! त्वया अस्मत्पूर्वेषाम् अभीष्टाः कामाः पूरिताः, तन्ममैकं कामं पूरय। यथा पृथिवीम् अदरिद्राम् पश्यामि, तथा करोतु देव, इति।
3. अधोलिखितवाक्येषु स्थूलपदानि कस्मै प्रयुक्तानि ?
(क) तस्य सनोरुपरि विभाति कञ्चनपुरं नाम नगरम्।
(ख) राजा सम्प्राप्तयौवनं तं यौवराज्ये अभिषिक्तवान ?
(ग) अयं तव सदा पूज्यः।
(घ) तात! त्वं तु जानासि यत धनं वीचिवच्चञ्चलम्।
उत्तर :-
(क) हिमालयपर्वताय।
(ख) जीमूतवाहनाय।
(ग) कल्पतरेव।
(घ) जीमूतकेतवे।
4. अधोलिखितानां पदानां पर्यायपदं पाठात चित्वा लिखित -
(क) पर्वतः -
(ख) भूपतिः -
(ग) इद्रः -
(घ) धनम्-
(ङ) इच्छितम्-
(च) समीपम् -
(छ) धरित्रीम् -
(ज) कल्याणम् -
(झ) वाणी -
(ञ) वृक्षः -
उत्तर -
(क) पर्वतः - नगः।
(ख) भूपतिः - राजा।
(ग) इद्रः - शक्रः।
(घ) धनम् - वसूनि।
(ङ) इच्छितम् - अभीष्टम्।
(च) समीपम् - अन्तिकम्।
(छ) धरित्रीम् - पृथ्वीम्।
(ज) कल्याणम् - हितम्।
(झ) वाणी - वाक्।
(ञ) वृक्षः - तरुः।
5. 'क' स्तम्भे विशेषणानि 'ख' स्तम्भे च विशेष्याणि दत्तानि। तानि समुचितं योजयत -
|
|
|
|
कुलक्रमागतः |
|
|
दानवीरः |
|
|
हितैषिभिः |
|
|
वीचिवच्चञ्चलम् |
|
|
अनश्वरः |
|
उत्तर -
कुलक्रमागतः | कल्पतरुः |
दानवीरः | जीमूतवाहनः |
हितैषिभिः | मन्त्रिभिः |
वीचिवच्चञ्चलम् | |
अनश्वरः | परोपकारः |
6. स्थूलपदान्यधिकृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत -
(क) तरोः कृपया सः पुत्रम् अप्राप्नोत्।
(ख) सः कल्पतरवे न्यवेदयत्।
(ग) धनवृष्ट्या कोSपि दरिद्रः नातिष्ठत्।
(घ) कल्पतरुः पृथिव्यां धनानि अवर्षत्।
(ङ) जीवनुकम्पया जीमूतवाहनस्य यशः प्रासरत्।
उत्तर :-
(क) कस्य कृपया सः पुत्रम् अप्राप्नोत् ?
(ख) सः कस्मै न्यवेदयत् ?
(ग) क्या कोSपि दरिद्रः नातिष्ठत् ?
(घ) कल्पतरुः कुत्र धनानि अवर्षत् ?
(ङ) क्या जीमूतवाहनस्य यशः प्रासरत् ?
7. (क)" स्वस्ति तुभ्यम" स्वस्ति शब्दस्य योगे चतुर्थी विभक्तिः भवति। इत्यनेन नियमेन अत्र चतुर्थी विभक्तिः प्रयुक्ता। एवमेव (कोष्ठकगतेषु पदेषु) चतुर्थी विभक्तिं प्रयुज्य रिक्तस्थानानि पूरयत -
(क) स्वस्ति ----------(राजा)
(ख) स्वस्ति ---------(प्रजा)
(ग) स्वस्ति ---------(छात्र)
(घ) स्वस्ति ---------(सर्वजन )
उत्तर :-
(क) राजभ्यः।
(ख) प्रजाभ्यः।
(ग) छात्रेभ्यः।
(घ) सर्वजनेभ्यः।
(ख) कष्टोकगतेषु पदेषु षष्ठीं विभक्तिं प्रयुज्य रिक्तस्थानानि पूरयत-
(क)) तस्य ___________ उद्याने कल्पतरुः आसीत्। (गृह)
(ख) सः ________ अन्तिकम् अगच्छत्। (पितु)
(ग) _________ सर्वत्र यशः प्रथितं । (जीमूतवाहन)
(घ) अयं _______ तरुः ? (किम्)
उत्तर -
(क)) तस्य गृहस्य उद्याने कल्पतरुः आसीत्।
(ख) सः पितुः अन्तिकम् अगच्छत्।
(ग) जीमूतवाहनस्य सर्वत्र यशः प्रथितं ।
(घ) अयं कस्य तरुः ?
Read Also -Class 9 Sanskrit chapter 4 कल्पतरुः
Read Also
NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit All Chapters
NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 1 भारतीवसन्तगीतिः
NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 2 स्वर्णकाकः
NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 3 गोदोहनम्
NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 4 कल्पतरुः
NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 5 सूक्तिमौक्तिकम्
NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 6 भ्रान्तो बालः
NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 7 प्रत्यभिज्ञानम्
NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 8 लौहतुला
NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 9 सिकतासेतुः
NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 10 जटायोः शौर्यम्
NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 11 पर्यावरणम्
NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 12 वाडमनः प्राणस्वरूपम्
keyword-
NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 4 भारतीवसन्तगीतिः , NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 4, NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 4, Class 9 Sanskrit chapter 4 NCERT Solutions, NCERT Solutions for All Class Sanskrit, NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 4,NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit chapter 4
Post a Comment
Please do not enter any spam link in the comment box.