NCERT Text Book solutions for Class 6 Sanskrit Chapter 13/Class 6 Sanskrit Chapter 13 विमानयानं रचयाम् Solutions
Class 6
Sanskrit
Chapter 13
विमानयानं रचयाम्
1. पाठे दत्तं गीतं सस्वरं गायत।
छात्र स्वयं सस्वर गीत गाएँ
2. कोष्ठाकान्तर्गतेषु शब्देषु तृतीया-विभक्तिं योजयित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत -
यथा - नभः चन्द्रेण शोभते। ( चन्द्र )
(क) सा ------------- जलेन मुखं प्रक्षालयति। ( विमल)
(ख) राघवः ---------- विहरति। ( विमानयान )
(ग) कण्ठः ---------- शोभते। ( मौक्तिकहार )
(घ) नभः ------------ प्रकाशते। ( सूर्य )
(ङ) पर्वतशिखरम्---------- आकर्षकं दृश्यते। ( अम्बुदमाला )
Ans -
यथा - नभः चन्द्रेण शोभते।
(क) सा विमलेन जलेन मुखं प्रक्षालयति।
(ख) राघवः विमानयानेन विहरति।
(ग) कण्ठः मौक्तिकहारेण शोभते।
(घ) नभः सूर्येण प्रकाशते।
(ङ) पर्वतशिखरम अम्बुदमालया आकर्षकं दृश्यते।
3. भिन्नवर्गस्य पदम् चिनुत - भिन्नवर्गः
यथा - सूर्यः ,चन्द्रः , अम्बुदः ,शुक्रः। अम्बुदः
(क) पत्राणि ,पुष्पाणि ,फलानि ,मित्राणि। ---------
(ख) जलचरः ,खेचरः ,भूचरः ,निशाचरः। ---------
(ग) गावः ,सिंहाः ,कच्छपाः,गजाः। ---------
(घ) मयूराः ,चटकाः ,शुकाः ,मण्डूकाः। ---------
(ङ) पुस्तकालयः ,श्यामपट्टः ,प्राचार्यः , सौचिकः। ---------
(च) लेखनी, पुस्तिका , अध्यापिका ,अजा। ---------
Ans –
यथा - सूर्यः ,चन्द्रः , अम्बुदः ,शुक्रः। अम्बुदः
(क) पत्राणि ,पुष्पाणि ,फलानि ,मित्राणि। मित्राणि
(ख) जलचरः ,खेचरः ,भूचरः ,निशाचरः। निशाचरः
(ग) गावः ,सिंहाः ,कच्छपाः,गजाः। कच्छपाः
(घ) मयूराः ,चटकाः ,शुकाः ,मण्डूकाः। मण्डूकाः
(ङ) पुस्तकालयः ,श्यामपट्टः ,प्राचार्यः , सौचिकः। सौचिकः
(च) लेखनी, पुस्तिका , अध्यापिका ,अजा। अजा
4. प्रश्ननाम् उत्तराणि लिखत -
(क) के वायुयानं रचयन्ति ?
(ख) वायुयानं कं-कं क्रान्त्वा उपरि गच्छति ?
(ग) वयं कीदृशं सोपानं रचयाम् ?
(घ) वयं कस्मिन लोके प्रविशाम् ?
(ङ) आकाशे काः चित्वा मौक्तिकहारं रचयाम् ?
(च) केषां गृहेषु हर्षं जनयाम् ?
Ans-
(क) राघवः, माधवः, सीता, ललिता च वायुयानं रचयन्ति।
(ख) वायुयानं उन्नतवृक्षं तुङ्गभवनं च क्रान्त्वा उपरि गच्छति।
(ग) वयं हिमवन्तं सोपानं रचयाम् ।
(घ) वयं चन्द्रलोके लोके प्रविशाम् ।
(ङ) आकाशे विविधाः सुन्दरताराश्चित्वा मौक्तिकहारं रचयाम् ।
(च) वयं दुःखितपीडितकृषकाणां गृहेषु हर्षं जनयाम् ।
5. विलोमपदानि योजयेत -
उन्नतः पृथिव्याम्
गगने असुन्दरः
सुन्दरः अवनतः
चित्वा शोकः
दुःखी विकीर्य
हर्षः सुखी
Ans -
उन्नतः अवनतः
गगने पृथिव्याम्
सुन्दरः असुन्दरः
चित्वा विकीर्य
दुःखी सुखी
हर्षः शोकः
6. समुचितैः पदैः रिक्तस्थाननि पूरयत -
विभक्तिः एकवचनम् द्विवचनम् बहुवचनम्
प्रथमा भानुः भानू -------
द्वितीया ------- ------- गुरुन
तृतीया ------ पशुभ्याम् -------
चतुर्थी साधवे -------- -------
पञ्चमी वटोः -------- -------
षष्ठी गुरोः -------- -------
सप्तमी शिशौ -------- -------
सम्बोधन हे विष्णो ! ------- ------
Ans-
विभक्तिः एकवचनम् द्विवचनम् बहुवचनम्
प्रथमा भानुः भानू भानवः
द्वितीया गुरुम् गुरु गुरुन
तृतीया पशूना पशुभ्याम् पशुभिः
चतुर्थी साधवे साधुभ्याम् साधुभ्यः
पञ्चमी वटोः वटुभ्याम् वटुभ्य
षष्ठी गुरोः गुर्योः गुरुणाम्
सप्तमी शिशौ शिश्वोः शिशुषु
सम्बोधन हे विष्णो ! हे विष्णू ! हे विष्णवः।
7. पर्याय-पदानि योजयेत -
गगने जलदः
विमले निशाकरः
चन्द्रः आकाशे
सूर्यः निर्मले
अम्बुदः दिवाकरः
Ans -
गगने आकाशे
विमले निर्मले
चन्द्रः निशाकरः
सूर्यः दिवाकरः
अम्बुदः जलदः
Read Also:
Post a Comment
Please do not enter any spam link in the comment box.